Het huidige Waterland is één van de weinige nog bestaande oude buitenplaatsen in Velsen. In de 18e eeuw telde de omgeving er tientallen. Rijke Amsterdamse kooplieden en regenten bezaten ze hier als hun tweede huis, waar zij met name de zomermaanden doorbrachten. Schitterend gelegen aan het Wijkermeer, op slechts enkele uren varen of rijden van Amsterdam. Opkomst en bloei van de buitenplaatsen lag vooral tussen 1675 en 1750. Daarna werden de kosten voor Velsen te hoog, o.a. door het verdwijnen van het regentensysteem en de economische achteruitgang in die periode.
Zo’n buitenplaats vormde voor de eigenaar ook een statussymbool. En voor de plaatselijke bevolking betekende hij werk en inkomsten. Het sinds lang verdwenen eerste huis Waterland is waarschijnlijk ontstaan vanuit een al aanwezige boerderij die geleidelijk vergroot en verfraaid werd. Een ontstaanswijze die vaker voorkwam. Het centrale deel stamt uit ongeveer 1742. De beide zijvleugels zijn te dateren tussen 1761 en 1765. Vele rekeningen van deze aanbouw zijn bewaard gebleven. Het interieur heeft kenmerken van de rococo-stijl (late barok). Latere eigenaren hebben hun eigen veranderingen en toevoegingen bijgedragen. Het park is vooral gekenmerkt door de z.g. landschappelijke stijl. Deze kwam in de tweede helft van de 18e eeuw in de mode. Romantische slingerpaden en afwisselende vergezichten vormden een doorbreking van de formele tuinaanleg welke daaraan vooraf ging. Toch zijn ook restanten daarvan herkenbaar.
Waterland is in handen geweest van vele elkaar opvolgende eigenaren. En jammer genoeg vormt de buitenplaats thans niet maar één geheel, maar telt liefst 5 verschillende eigenaren. Drie hiervan wonen op het terrein. Ruwweg kan gesteld worden dat Waterland in de eerste 200 jaar van zijn bestaan in handen is geweest van diverse rijke, merendeels Amsterdamse families. De volgende 200 jaar (bijna) was het eigendom van de familie Boreel en aangetrouwden. Deze periode duurde tot 1983. In dat jaar kocht F. Fopma het. Opnieuw een rijke Amsterdamse koopman! Hij gaf Waterland een rol zowel wat betreft natuur als ook qua cultuur met evenementen binnens- en buitenshuis. Na zijn vroege dood zette zijn weduwe dit voort, tot haar vertrek in 1998. Door snel op elkaar volgende verkopen werd de plaats vervolgens verder opgesplitst. De huidige hoofdeigenaar bewoont het huis niet zelf. De recente lotgevallen van de plaats leidden tot de oprichting, eind 200, van de Stichting tot behoud van de Buitenplaats Waterland te Velsen.
